W roku 1923 we Lwowie ukazał się „Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmji”, którego autorem był Mieczysław Orłowicz, ojciec polskiej turystyki, ale przede wszystkim literatury krajoznawczej. Przez lata książka ta była (i jest) swoistą encyklopedią Warmii i Mazur, pozycją źródłową i obowiązkową dla innych opracowań turystycznych dotyczących tego regionu.
Aby stworzyć ten niezwykły opis regionu, w roku 1913 M. Orłowicz przemierzył Prusy Wschodnie, ówczesną prowincję Cesarstwa Niemieckiego. Dodatkowo podczas pobytu w Olsztynie w roku 1922 uzupełnił i zaktualizował swoją wiedzę podróżując po Prusach, będących wtedy częścią, powstałej po Wielkiej Wojnie, tzw. RepuQAbliki Weimarskiej. Jak napisał jej autor: Wobec braku w języku polskim monografii Mazur i Warmii, książka ta częściowo wypełnia tę lukę, dając w części ogólnej wiadomości […] dotyczące tych ziem.
Po wojnie wiele razy przebywał w stolicy Warmii i Mazur. Między innymi dzięki niemu już wiosną roku 1946 zwołano tu pierwszą konferencję poświęconą możliwościom aktywizacji turystycznej regionu. Rok później wziął udział w kilkudniowym objeździe krajoznawczo-naukowym obiektów turystycznych województwa olsztyńskiego zorganizowanym przez Ministerstwo Komunikacji. W styczniu 1948 roku gościł w olsztyńskim I Liceum Ogólnokształcącym, gdzie wygłosił odczyt pt. Warmia i Mazury jako teren turystyki. W gronie ponad stu jego przewodników turystycznych jest siedem oddzielnych opracowań poświęconych Warmii i Mazurom.
W pierwszym – tym z roku 1923 – zaproponował swoim czytelnikom podróż po regionie wzdłuż ówczesnych linii kolejowych: Pod względem układu, mając do wyboru układ abecadłowy, układ terytorialny (wedle powiatów), układ rzeczowy (wedle materii) i układ tzw. Baedeckerowski, tj. wedle linii kolejowych, wybrałem, podobnie jak w innych swoich wydawnictwach, ten ostatni, jako moim zdaniem najbardziej przejrzysty. Jako punkt wyjścia dla Warmii obrałem – Olsztyn.
Taki układ podróży „po Warmji” proponuje książka z 2023 roku pt. „Po Świętej Warmii z Mieczysławem Orłowiczem. Ilustrowany przewodnik dawny i współczesny”: Niezależnie od aktualnego stanu infrastruktury kolejowej nasza podróż przebiegać będzie zgodnie z układem zaproponowanym przez Mieczysława Orłowicza. Trasami dawnych połączeń, nawet jeżeli obecnie można je pokonać tylko samochodem, rowerem bądź pieszo.
Po Świętej Warmii z Mieczysławem Orłowiczem
Wstęp
1. Olsztyn Orłowicza i współczesny
9. Orneta → Lidzbark Warmiński
Zakończenie