Kalendarium-Biskupi

Prace przy ustawianiu krzyża w przeddzień otwarcia Traktu Biskupiego. Od lewej Łukasz Modrzyński, Maciej Ćwiek i Kazimierz Ćwiek (na ciągniku) (fot. UG Purda)

2005

Późna jesień – Pierwsze spotkanie organizacyjne dotyczące budowy historyczno-dydaktycznej ścieżki edukacyjnej.

2006

Na dawnej granicy prusko-warmińskiej stanął surowy drewniany krzyż, a tuż za nim stylizowane „Wrota Warmii”. Po obu stronach starej alei, między ogromnymi zabytkowymi lipami i klonami ustawiono pięćdziesiąt tablic z herbami, nazwiskami i latami panowania wszystkich biskupów warmińskich.

16 września – Uroczystość otwarcia Traktu Biskupiego w Bałdach. Symboliczne wrota przekroczyli arcybiskup Wojciech Ziemba, metropolita warmiński oraz arcybiskup senior Edmund Piszcz. Posadzili też drzewa, nadając nowy sens tej historycznej alei.

(fot. UG Purda)

2007

17 maja – Trakt odwiedzili nuncjusz apostolski Józef Kowalczyk, prymas Polski Józef Glemp i arcybiskup warmiński Wojciech Ziemba. Towarzyszyli im m.in. Adam Sierzputowski, starosta olsztyński, prof. Ryszard Górecki, rektor UWM, i Jan Karetko, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie. Znamienitych gości podejmował Jerzy Laskowski, wójt Gminy Purda.

(fot. UG Purda)

2008

5 lipca – Od tego roku w każdą pierwszą sobotę lipca odbywa się tu święto Warmii – Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy. Jego data nie jest przypadkowa. Czwartego lipca 1243 roku ówczesny papież Innocenty IV ustanowił na terenie Prus cztery diecezje: chełmińską, pomezańską, sambijską i warmińską. W 1250 roku pierwszym biskupem warmińskim został Anzelm. Od tego czasu datuje się początek naszej katolickiej, Świętej Warmii.

Kiermas jest związany z uroczystościami odsłaniania kolejnych głazów poświęconych biskupom warmińskim.

x Warmiński Bank Spółdzielczy w Jonkowie ufundował głaz bpa Hermana z Pragi (jego odsłony dokonała Elżbieta Krasowska-Jaworska, prezes zarządu banku).

x Uniwersytet Warmińsko-Mazurski ufundował głaz bpa Stanisława Hozjusza (odsłaniał prof. Ryszard J. Górecki, rektor UWM).

x Lasy Państwowe ufundowały głaz bpa Edmunda Piszcza (odsłonił Ryszard Ziemblicki, zastępca dyrektora RDLP w Olsztynie).

Arcybiskup Wojciech Ziemba i zastępca dyrektora RDLP Ryszard Ziemblicki
odsłaniają kolejny głaz (fot. WM)

x Gmina Purda ufundowała głaz bpa Wojciecha Ziemby (odsłonił wójt J. Laskowski).

x Lasy Państwowe Nadleśnictwa Warmińskie ufundowały głaz bpa Ignacego Krasickiego (odsłonił Janusz Jeznach, nadleśniczy Nadleśnictwa Nowe Ramuki).

x Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego ufundował głaz bpa Stanisława Grabowskiego (odsłonił Jacek Protas, marszałek województwa).

W odsłonięciu wszystkich głazów asystował abp W. Ziemba.

2009

4 lipca (II Kiermas)

x Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców Powiatu Olsztyńskiego ufundowało i odsłoniło głaz bpa Maksymiliana Kallera.

x Lasy Państwowe Nadleśnictwa Mazurskie ufundowały głaz bpa Mikołaja
Szyszkowskiego
(odsłonił Marek Trędowski, nadleśniczy Nadleśnictwa
Jedwabno w towarzystwie kardynała Józefa Glempa).

x Ambasada Węgier i Andrzej Dowgiałło ufundowali głaz bpa Andrzeja Batorego (odsłonili Robert Kiss ambasador Węgier i Andrzej Dowgiałło w towarzystwie abpa seniora Edmunda Piszcza).

x Gmina Gietrzwałd ufundowała głaz bpa Filipa Krementza (odsłonił wójt Marek Małkowski).

x Samorząd miasta Olsztyna ufundował głaz bpa Tomasza Wilczyńskiego (odsłonił Piotr Grzymowicz, prezydent Olsztyna).

x Powiat Olsztyński ufundował głaz bpa Józefa Glempa (odsłaniał starosta
olsztyński Mirosław Pampuch).

Od samego początku leśnicy z nadleśnictw Jedwabno, Nowe Ramuki i Olsztyn wspierali ideę utworzenia Traktu Biskupiego w Bałdach. Na zdjęciu nadleśniczy Nadleśnictwa Jedwabno Marek Trędowski w towarzystwie prymasa Józefa Glempa odsłania głaz poświęcony biskupowi Szyszkowskiemu w 2009 roku (fot. UG Purda)

17 października – Archidiecezja Warmińska ufundowała głaz poświęcony nuncjuszowi apostolskiemu bp Józefowi Kowalczykowi (odsłonił abp Wojciech Ziemba). W uroczystości uczestniczył abp J. Kowalczyk.

Msza święta w butryńskim kościele (fot. WM)

2010

3 lipca (III Kiermas)

x Bruno Platter, wielki mistrz i opat zakonu krzyżackiego ufundował i odsłonił głaz pierwszego ordynariusza warmińskiego – bpa Anzelma.

x Powiat Ostródzki ufundował głaz bpa Jana Dantyszka (odsłaniał Włodzimierz Brodiuk, starosta ostródzki).

x Powiat Osnabrück ufundował głaz bpa Tiedemanna Giese (odsłonił KarlHeinz Finkemeyer, pełnomocnik do spraw partnerstw).

x Gospodarstwo Rybackie Szwaderki Sp. z o.o. ufundowało głaz bpa Józefa Drzazgi (odsłonił Mirosław Tymoszczuk, prezes zarządu).

x Mistrz kamieniarski Sławomir Sobolewski ufundował i odsłonił głaz bpa Jana Obłąka.

x Ks. infułat Jan Jerzy Górny, wikariusz generalny Archidiecezji Warmińskiej ufundował i odsłonił wraz z arcybiskupem Wojciechem Ziembą głaz bpa Henryka Gulbinowicza.

2011

10 kwietnia – W rocznicę katastrofy smoleńskiej samorząd województwa ufundował głaz bpa Józefa Płoskiego, biskupa polowego Wojska Polskiego (odsłonił marszałek Jacek Protas w towarzystwie abpa Edmunda Piszcza).

2 lipca (IV Kiermas)

x Pracownia Konserwacji Zabytków „Stiuk” Szymon Konecko i Justyna Dzieciątkowska ufundowali i odsłonili głaz bpa Mikołaja Tungena.

x Uniwersytet Warmińsko-Mazurski ufundował głaz bpa Łukasza Watzenrode (odsłaniał prof. Józef Górniewicz, rektor UWM).

x Izabela Lewandowska i Edward Cyfus ufundowali i odsłonili głaz bpa Jana Stefana Wydżgi.

x Karl Friedrich Fürst von Hohenzollern ufundował głaz bpa Jana Karola Hohenzollerna.

Występ folklorystyczny (fot. WM)

2012

7 lipca (V Kiermas)

x Gmina Biecz ufundowała głaz bpa Marcina Kromera (odsłoniła Urszula Niemiec, burmistrz Biecza).

x Rodzina państwa Sierakowskich ufundowała i odsłoniła głaz bpa Szymona Rudnickiego.

x Magdalena i Paweł Jandowie oraz ks. Adam Podolski ufundowali i odsłonili głaz bpa Krzysztofa Andrzeja Jana Szembeka.

x Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców Powiatu Reszelskiego ufundowało i odsłoniło głaz bpa Andrzeja Thiela.

x Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców Powiatu Lidzbarskiego ufundowało i odsłoniło głaz bpa Augusta Bludau.

2013

28 stycznia – Odbyła się symboliczna uroczystość pożegnania zmarłego 23 stycznia kardynała Józefa Glempa – prymasa-seniora Polski. Uroczystość rozpoczęto mszą święta w jego intencji w kościele w Butrynach. Po mszy uczestnicy udali się na Trakt Biskupi, gdzie przy głazie kardynała złożono wiązanki kwiatów. Druhowie OSP Butryny wystawili wartę honorową.

6 lipca (VI Kiermas)

x Ks. Ireneusz Bruski ufundował i odsłonił głaz bpa Henryka Vogelsanga.

x Gmina Stawiguda ufundowała głaz bpa Piotra Tylickiego (odsłonił wójt Teodozy Jerzy Marcinkiewicz).

Publiczność na bałdzkich polach (fot. WM)

2014

5 lipca (VII Kiermas)

x Stowarzyszenie Byłych Mieszkańców Powiatu Braniewskiego ufundowało głaz bpa Henryka Fleminga.

x Helga i Herbert Monkowscy ufundowali głaz bpa Eberharda z Nysy (Helga już wtedy nie żyła, Herbert fundując i odsłaniając ten głaz, spełnił jedno z jej ostatnich życzeń).

x Ks. infułat Jan Jerzy Górny ufundował i odsłonił głaz bpa Eneasza Sylwiusza Piccolominiego.

x Urszula Bełza, przewodniczka po Warmii i Mazurach ufundowała i odsłoniła głaz bpa Teodora Andrzeja Potockiego.

fot. KM)

2015

4 lipca (VIII Kiermas)

x Zakłady Mięsne „Warmia” ufundowały głaz bpa Henryka Sorboma (odsłoniła żona właściciela firmy – Anna Domin).

x Państwo Julia i Sławomir Kowalczykowie ufundowali i odsłonili głaz bpa Jana Karola Konopackiego.

2016

2 lipca (IX Kiermas)

x Piotr Płoski, wójt Gminy Purda ufundował i odsłonił głaz bpa Wacława Leszczyńskiego.

8 października – Zgodnie z tradycją Traktu w Bałdach uroczyście powitany przez swoich diecezjan został nowy ordynariusz warmiński abp Józef Górzyński, któremu towarzyszył arcybiskup senior Wojciech Ziemba.

(fot. UG Purda)

2017

1 lipca (X Kiermas)

x Ks. infułat J. J. Górny ufundował i odsłonił głaz bpa Józefa Górzyńskiego.

(fot. UG Purda)

2018

7 lipca (XI Kiermas)

x Przedsiębiorstwo Arkas-Projekt ufundowało głaz bpa Jana Olbrachta Wazy (odsłonił Krystian Obidziński w asyście abpa Józefa Górzyńskiego).

(fot. UG Purda)

2019

6 lipca (XII Kiermas)

x Nadleśnictwo Olsztyn i Gmina Purda ufundowały głaz bpa Jana Stanisława Zbąskiego (odsłonili Teresa Chrostowska, wójt Gminy Purda i Mirosław Krawczyk, zastępca nadleśniczego Nadleśnictwa Olsztyn)

9 września – Herbert Monkowski ufundował i odsłonił głaz poświęcony
ks. Wojciechowi Zinkowi, w 50. rocznicę śmierci kapłana.

2021

3 lipca (XIII Kiermas)

x Ks. Andrzej Lesiński, prepozyt warmiński ufundował i odsłonił głaz poświęcony bp. Michałowi Stefanowi Radziejowskiemu.

Od lewej w pierwszym rzędzie: prof. Jerzy Przyborowski, rektor UWM
w Olsztynie, wójt Gminy Purda Teresa Chrostowska, Andrzej Abako, starosta olsztyński,
arcybiskup Józef Górzyński i Edward Cyfus (fot. UG Purda)

2022

2 lipca (XIV Kiermas)

x Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego ufundował głaz bpa Józefa Ambrożego Geritza (odsłaniała wicemarszałek Sylwia Jaskulska w towarzystwie abpa Józefa Górzyńskiego).

Po odsłonięciu głazu (fot. WM)

2023

1 lipca (XV Kiermas)

x Powiat Olsztyński, w 550. rocznicę urodzin, ufundował głaz „biskupom równemu”, autorowi dzieła „O obrotach…” – Mikołajowi Kopernikowi (odsłonił Andrzej Abako, starosta olsztyński).

XV Kiermas był również okazją do wręczenia pierwszych certyfikatów Kunsztyków Warnijskich – przyznawanych przez Stowarzyszenie Miast, Gmin i Powiatów – Szlak Świętej Warmii, lokalnym wytwórcom i producentom przedmiotów kunsztownie lub pomysłowo
wykonanych, będących doskonałymi pamiątkami regionalnymi (fot. Monika Nowakowska)

Spacerując uroczą aleją, przyglądając się monumentalnym głazom i czytając krótkie biogramy poszczególnych biskupów, a zwłaszcza nazwom i nazwiskom ich fundatorów, można stwierdzić, komu zawikłana przeszłość naszej małej ojczyzny nie jest obojętna. Nie byłoby naszej pięknej Warmii bez warmińskiego katolickiego kościoła, tak jak nie byłoby tego kościoła bez Warmii i Warmiaków.

Edward Cyfus – Warmiak

Spis treści

Wstęp Wrota Świętej Warmii

Od Redakcji Z Warszawy na Warmię przez Bałdy

Wojciech K. Szalkiewicz Przez biskupie Wrota na Szlak Świętej Warmii

ks. Andrzej Kopiczko Powitania biskupów warmińskich na granicy diecezji w wiekach XVI-XVIII

Jerzy Laskowski Z Lidzbarka Warmińskiego do Warszawy

Jerzy Laskowski Ciekawostki o biskupach warmińskich

Edward Cyfus, Jerzy Laskowski Trakt Biskupi – kilometr historii Warmii

Kalendarium