ŻYDZI NA WARMII

Przez ponad dwieście lat mieszkańcami Warmii byli także Żydzi. Stosunkowo niewielka, w zamieszkującym te ziemie żywiole niemieckim i polskim, społeczność ze swoimi obyczajami i kulturą, która także ma swoje miejsce na kartach historii tego regionu. Warto przyjrzeć się jej historii. Tej najwcześniejszej, poczynając od końca XVIII wieku, jak i tej najnowszej, którą rozpoczął rok 1945, […]

Jak stanowiło rozporządzenie wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Siegfrieda von Feuchtwangena z 1310 roku „żaden Żyd, czarownik, czarnoksiężnik i wajdelota” nie mógł przebywać w Prusach, na ziemiach będących we władaniu rycerzy Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Nie oznaczało to jednak, że już wówczas nie pojawiali się oni zarówno w państwie krzyżackim, jak […]

W Olsztynie Żydzi odgrywali bardzo ważną rolę w życiu społecznym, politycznym oraz kulturalnym miasta i przyczynili się do jego rozwoju gospodarczego. Historycy są zgodni, że należeli oni do elity miasta. Nie ma natomiast zgody co do tego, kiedy się tu pojawili. Badacze podają, że poza obrębem murów miejskich pojedynczy Żydzi mieszkali już od 1780 r. […]

Żydzi, jak wszyscy poddani Kaisera, obywatele państwa niemieckiego służyli w wojsku, walczyli też w czasie wielkiej wojny światowej. Rok 1914 roku potężnie wstrząsnął Prusami Wschodnimi. […] Był to jedyny w Niemczech region bezpośrednio dotknięty wojną. Zasymilowana ludność żydowska uległa patriotycznej euforii. Pułki, do których włączono żydowskich ochotników, walczyły w bitwie pod Tannenbergiem, w Rosji, w […]

Liczba ludności żydowskiej w latach bezpośrednio po zakończeniu wojny w województwie olsztyńskim wahała się między 153 (dane z 22.01.1946 r.) a 119 osobami (dane z 31.03.1949 r.), osiągając przy tym największą liczbę w 1947 roku (według spisu z 30 kwietnia), czyli 288 osób. Wynikało to głównie z większej liczby przyjazdów Żydów w roku 1945 i […]

Badania historii społeczności żydowskiej na Warmii i Mazurach zaczęły się praktycznie dopiero w latach 90. XX wieku Co prawda wcześniej ukazywały się wspomnienia tych, którzy przeżyli Holocaust, czy też naukowe i popularno-naukowe artykuły poświęcone wybranym zagadnieniom z tego obszaru, ale dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych pojawiły się w Niemczech pierwsze opracowania naukowe o Żydach w […]

Podsumowując historię warmińskich Żydów, warto zauważyć, że do roku 1938 nie dochodziło tu do poważniejszych antysemickich wydarzeń. Żydzi piastowali ważne stanowiska profesorów gimnazjalnych, lekarzy powiatowych, radnych, uczestniczyli w akcjach charytatywnych, a w czasie – tak ważnej dla katolików – procesji Bożego Ciała dekorowali swoje domy. W czasie spisu ludności w 1861 roku większość Żydów mieszkających […]