Między mazurskimi Bałdami a warmińskimi Butrynami, na skraju lasu, zachował się kilometrowy fragment dawnego traktu wiodącego ze stolicy Polski do historycznej stolicy Warmii – Lidzbarka Warmińskiego. Skraj gruntowej drogi obsadzony jest wiekowymi lipami, z których najstarsze liczą sobie około trzystu lat. Wzmianki w literaturze regionalnej i zachowane w Archiwum Archidiecezji Warmińskiej dokumenty potwierdzają, że tędy przejeżdżali nowo mianowani biskupi warmińscy, by objąć panowanie nad Warmią. Tu właśnie zrodził się przed wiekami obyczaj uroczystego witania nowego pasterza przez mieszkańców okolicznych wsi i całej diecezji, przedstawicieli kapituły warmińskiej, szlachty i wojska.
Tak opisał w swoich Szkicach warmińskich ten zwyczaj Władysław Ogrodziński: Rzadko – raz na całe lata – zdarzało się w XVII i XVIII wieku, że cisza purdzkich lasów pękała gwarem innym niż skrzypienie ładownych wozów czy leniwe człapanie koni. Szlakiem warszawskim ku pruskiej ścianie pędziły powózki i karoce, szli i jechali żołnierze, ciągnęły gromady ciekawego ludu. Między Butrynami po warmińskiej stronie a Bałdami za pruską miedzą stał graniczny krzyż – pod krzyżem zbierali się ludzie. Ledwie rozjaśniało rano, od karczmy bałdańskiej podnosił się kurz i kolebiąc się w koleinach nadlatywała strojna kareta w otoczeniu gromady jezdnych. Pod krzyżem równano żołnierskie szeregi, słońce grało na sprężonych piersiach, tłum ciekawie wyciągał szyje. Do karety podchodzili warmińscy dostojnicy, a wójt i dowódca wojsk biskupstwa powitalną mową pozdrawiał przybysza w fioletach. Uderzały działa potrójnym salutem, lud na dany znak czynił krzyk wielki a doniosły.
Rytuał wjazdu biskupa na ziemię warmińską był podobny przez kilkaset lat, choć nie zachowały się dokumenty opisujące wjazd każdego z biskupów. Nie wszyscy też wjeżdżali tą drogą. Orszak biskupi nadjeżdżał od strony Warszawy. Ostatnią miejscowością w granicach Prus Książęcych była wieś Bałdy. Od strony Butryn – pierwszej wsi warmińskiej za granicą pruską − nadjeżdżającego biskupa oczekiwała na drodze delegacja kapituły. Kiedy biskup nadjechał, schodził z powozu i witał się z kanonikami. Wszyscy gromadzili się przy krzyżu między Bałdami i Butrynami, tam też wygłaszano okolicznościowe przemówienia.
Po oficjalnym powitaniu biskup zapraszał kanoników do swojej karety i wspólnie zmierzali do Butryn. Duchownym asystował oddział rycerstwa. Orszakowi towarzyszyły śpiewy, muzyka, niesiono chorągwie, a często nawet oddawano salwy armatnie z dział przywiezionych z zamku olsztyńskiego, by zaznaczyć, że biskup już wjechał w granice swojej diecezji. W momencie przyjazdu orszaku do Butryn bito w dzwony kościelne, a przyjezdni przekraczali specjalnie na ten cel wybudowaną bramę, mającą symbolizować Wrota Warmii, przez które pasterz wkraczał do swego dominium. Na bramie umieszczano herby: Warmii, kapituły warmińskiej i biskupa.
Po uroczystościach podejmowano biskupa i jego świtę obiadem w tutejszej plebanii lub w karczmie w pobliskim Przykopie. Po obiedzie i krótkim wypoczynku, ewentualnie noclegu w Przykopie lub dopiero w Barczewie, biskup ruszał w dalszą drogę do Lidzbarka. Jeżeli orszak ordynariusza zatrzymywał się na dłużej w Przykopie, urządzano wielką fetę dla miejscowej ludności na przykopskim polu.
Drogą przez Bałdy i Butryny jechali najprawdopodobniej biskupi: Marcin Kromer, Andrzej Batory, Piotr Tylicki, Szymon Rudnicki, Mikołaj Szyszkowski, Jan Stefan Wydżga, Michał Radziejowski, Jan Stanisław Zbąski, Teodor Potocki, Jan Szembek, Adam Stanisław Grabowski oraz Ignacy Krasicki.
Na zachowanym kilometrowym odcinku historycznej drogi w 2006 roku powstał Trakt Biskupi. Aleję otwierają symboliczne Wrota Warmii, obok nich stoi duży drewniany krzyż. Wchodząc w głąb alei, po obu stronach są tablice informacyjne – jest ich przeszło pięćdziesiąt. Każda z nich przedstawia wizerunek innego biskupa warmińskiego, podaje daty jego panowania na Warmii i krótki biogram w języku polskim i niemieckim. Ustawione są w porządku chronologicznym – współczesne przy Wrotach, a najstarsze, poświęcone średniowiecznym postaciom, na końcu alei.
WSTĘP ROZDZIAŁ 2.
Spis treści
Wstęp Wrota Świętej Warmii
Od Redakcji Z Warszawy na Warmię przez Bałdy
Wojciech K. Szalkiewicz Przez biskupie Wrota na Szlak Świętej Warmii
ks. Andrzej Kopiczko Powitania biskupów warmińskich na granicy diecezji w wiekach XVI-XVIII
Jerzy Laskowski Z Lidzbarka Warmińskiego do Warszawy
Jerzy Laskowski Ciekawostki o biskupach warmińskich
Edward Cyfus, Jerzy Laskowski Trakt Biskupi – kilometr historii Warmii