Lidzbark Warmiński – Lubomino – Orneta – Pieniężno – Płoskinia – Braniewo – Frombork

Trasa przechodzi przez północno-zachodnie gminy. W Lidzbarku Warmińskim najciekawszym zabytkiem sakralnym jest gotycki Zamek Biskupów Warmińskich zwany w literaturze ,,Wawelem Północy”. To obiekt o bogatej i interesującej historii, najwyższej wartości artystycznej w skali światowej, uznany za pomnik historii. Nadano mu najwyższą klasę obiektów zabytkowych. Zamek jest dostępny dla zwiedzających. Obecnie znajduje się tam Muzeum Warmińskie. Na uwagę zasługuje również trójnawowy kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz prawosławna cerkiew w centrum miasta. Pierwszą świątynię wzniesiono w stylu gotyckim. Zorientowana jest na wschód w stronę Grobu Chrystusa w Jerozolimie. W skarbcu zakrystii znajduje się arcydzieło średniowiecznego złotnictwa – posąg świętej Idy. Wnętrze kościoła zdobią liczne ołtarze, figury, obrazy i płyty nagrobne. Cerkiew prawosławna została ufundowana przez pruskiego króla w XIX wieku. Stanowi ciekawe połączenie różnych stylów architektonicznych.

Z miasta trasa przechodzi przez gminę wiejską Lidzbark Warmiński w kierunku Lubomina. Krajobraz gminy Lubomino tworzą przede wszystkim kaplice, przydrożne kapliczki i krzyże.

Z Lubomina należy kierować się w stronę Ornety, gdzie mieści się kościół, zwany „perłą architektury gotyckiej”. Wnętrze świątyni przepełniają różnorodne artystyczne formy ceramiczne w postaci fryzów oraz liczne malowidła. Majestatu dodają zabytkowy żyrandol oraz ambona.

Z Ornety należy kierować się w stronę Pieniężna, jednak warto poświęcić więcej czasu na zwiedzanie całej gminy.

Krosno to oddalona o 3,5 km od Ornety wieś, w której wzniesiono przepiękne Sanktuarium Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Jego powstanie wiąże się z legendą figurki Matki Bożej z Dzieciątkiem, która zawsze wracała do rzeki Drwęcy. Architektura świątyni swoim wyglądem łudząco przypomina sanktuarium w Świętej Lipce. Miejsce to uznano za bardzo ważne na szlaku pielgrzymkowym, gdyż są liczne dowody na uzdrowienia. Na północny zachód od Ornety (ok. 11 km) w Chwalęcinie znajduje się zabytkowa świątynia, z której powstaniem wiąże się legenda o Czarnym Krucyfiksie wykopanym w lesie. Barokowy kościół wyróżnia przepiękne i jednolite wnętrze oraz dziedziniec powstały w czasach łosier (losiera – pielgrzymka na Warmii do miejsc odpustowych).

Kolejna gmina na trasie to Pieniężno. Miasto, podobnie jak Lidzbark Warmiński, leży na Szlaku Kopernikowskim. W Pieniężnie znajdują się pozostałości Zamku Kapituły Warmińskiej (zachowały się dwa skrzydła pierwotnego budynku), pięcionawowy kościół neogotycki z elementami gotyku warmińskiego oraz Misyjne Seminarium Duchowe Księży Werbistów, w którym znajduje się Muzeum Misyjno-Etnograficznego z naj bogatszą kolekcją eksponatów misyjnych w Polsce.

W odległości ok. 2 km na północny wschód od Pieniężna, w miejscowości Łajsy, mieści się gotycki kościół parafialny, który prawdopodobnie konsekrował kardynał Hozjusz.

Z Pieniężna można udać się do Płoskini i zwiedzić kościół św. Katarzyny. Uwagę w nim przyciągają polichromie Sądu Ostatecznego z XVII wieku oraz oryginalne, przepiękne witraże w prezbiterium, wykonane przez artystę z Prus Wschodnich.

Następna na szlaku pielgrzymkowym jest gmina wiejska Braniewo, gdzie zlokalizowane są tylko dwa kościoły, oraz kolejna gmina miejska.

Braniewo to pierwsza stolica Warmii (jedno z naj starszych miast w Polsce) oraz pierwsza siedziba biskupów i kapituły warmińskiej. Określane jest jako „Ateny Północy”. W mieście znajduje się kilka interesujących i ważnych historycznie obiektów sakralnych, na przykład pałacyk biskupa Potockiego, kościół św. Antoniego z charakterystycznymi wieżami, cerkiew grekokatolicka z XVI wieku lub gotycki kościół św. Katarzyny (obecnie w ruinie). Będąc w Braniewie warto odwiedzić także późnobarokowe Sanktuarium Krzyża Świętego. Jest tam obraz „Tron Łaski”, z którym wiąże się legenda z czasów wojen polsko-szwedzkich.

Z Braniewa należy kierować się w stronę gminy Frombork. Jest to ostatni, bardzo ważny historycznie etap szlaku. Frombork zwany jest „Grodem Kopernika” lub „Klejnotem Warmii”. Najważniejszy obiekt zabytkowy stanowi wzgórze katedralne, czyli kompleks zabudowań składający się z gotyckiej bazyliki archikatedralnej z grobem Mikołaja Kopernika, dawnego pałacu biskupiego, gdzie obecnie mieści się muzeum poświęcone astronomowi, prywatnej wieży Kopernika, wieży Radziejowskiego z wahadłem Foucaulta oraz sześciu zewnętrznych kanonii. Mikołaj Kopernik we Fromborku prowadził swoje obserwacje i na ich podstawie tworzył dzieło „O obrotach”. W szpitalu Świętego Ducha znajduje się Muzeum Kopernika dotyczące historii i medycyny. W 2005 roku zostały odnalezione szczątki astronoma i uroczyście pochowane pięć lat później. Zarówno Frombork, jak i Braniewo leżą na Szlaku Kopernikowskim.

M. Chyl, Turystyka pielgrzymkowa na Warmii, w: Odkrywamy Warmię na nowo, Lidzbark Warmiński 2013, s. 97-99.